Müharibələrin yaratdığı ekoloji problemlər

Demək olar ki, hər hansı bir silahlı münaqişə Yer kürəsinin ekoloji sistemi üçün mənfi nəticələnir. İstifadə olunan silah növlərindən və toqquşmanın baş verdiyi ərazidən asılı olaraq ziyanın miqdarı da fərqlənir. Müharibə zamanı ortaya çıxan ən ümumi ekoloji amilləri nəzərdən keçirək.

Zərərli tullantılar

Genişmiqyaslı qarşıdurmalar zamanı müxtəlif növ kimyəvi tərkibli silahlardan istifadə baş verir. Mərmilərin, bombaların və hətta əl qumbaralarının tərkibi təbiət üçün ciddi fəsadlarla nəticələnir. Partlayış nəticəsində müəyyən bir ərazidə zərərli maddələrin kəskin yayılması baş verir. Bitkilərə və torpağa daxil olduqda torpağın tərkibini dəyişir, bitkilərin böyüməsi zəifləyir, məhv olur.

Partlayışın zərərli təsiri

Bomba və minaların partlaması qaçılmaz olaraq relyefin dəyişməsinə səbəb olur, partlayış yerindəki torpağın kimyəvi tərkibini dəyişdirir. Nəticədə, partlayış yerinə bitişik ərazidə müəyyən növ bitki və canlı varlıqların yayılması çox vaxt mümkün olmur.

Bombanın işə düşməsi heyvanlar üçün birbaşa öldürücü təsir göstərir. Onlar qəlpə və şok dalğalarından ölürlər. Su obyektlərində sursat partlayışları xüsusilə ölümcül olur. Bu vəziyyətdə bütün sualtı canlılar bir neçə on kilometr radiusda tələf olur. Bu, su mühitində səs dalğasının xüsusi sürətlə və qüvvətli yayılması ilə əlaqədardır.

Təhlükəli kimyəvi maddələrlə işləmək

Bir sıra silahlar, xüsusilə ağır strateji raketlər kimyəvi cəhətdən aqressiv yanacaq istifadə edir. Bu silahların tərkibi bütün canlılara zəhər verən komponentlərdən ibarətdir. Döyüş xüsusi və bəzən fövqəladə bir sahədir, əksər hallarda ekoloji qaydalardan imtina tələb edir. Bunun nəticəsində torpağa və su obyektlərinə külli miqdarda kimyəvi maddələr daxil olur.

Kimyəvi maddələrin yayılması yalnız faktiki toqquşmalar zamanı baş vermir. Müxtəlif ölkələrin silahlı qüvvələri tərəfindən keçirilən çoxsaylı təlimlər əslində hərbi silahlardan istifadə edərək döyüş əməliyyatlarını təqlid edir. Eyni zamanda, Yer kürəsinin ekologiyası üçün də tam mənfi nəticələr doğurur.

Təhlükəli sənaye obyektlərinin dağıdılması

Toqquşmalarda tez-tez münaqişə iştirakçıları əks mövqeyin sənaye infrastrukturunun elementlərinə dağıdıcı zərbələr vurur. Bu sənaye elementlərinə kimyəvi və ya bioloji aktiv maddələrlə işləyən emalatxanalar və tikililər də aid ola bilər. Ayrı bir növ radioaktiv istehsal zonaları və artıqlarının basdırıldığı yerlərdir. Onların məhv edilməsi böyük ərazilərin kəskin bir yoluxmasına səbəb olaraq bütün canlılar üçün ağır nəticələnə bilir.

Gəmilərin batması və nəqliyyat qəzaları

Müharibə zamanı batan döyüş gəmiləri su ekosisteminə ağır zərbə vurur. Bir qayda olaraq, göyərtədə kimyəvi tərkibli silahlar (məsələn, raket yanacağı) və gəminin özünün yanacağı var. Gəminin məhv edilməsi zamanı bütün bu maddələr suya düşür.

Təxminən eyni şey dəmir yolu tərkibinin dağılması və ya avtomobil texnikalarının böyük kalonlarının məhv edilməsi zamanı baş verir. Əhəmiyyətli miqdarda mühərrik yağı, benzin, dizel yanacağı və kimyəvi xammal torpaq və yerli su obyektləri ilə qarışa bilər. Döyüş meydanında qalan istifadə edilməmiş silah elementləri (məsələn, mərmi) olan nəqliyyat vasitələri illərdən sonra da təhlükəlidir. Belə ki, Böyük Vətən Müharibəsi dövründən qalan mərmi hələ də vaxtaşırı Rusiyanın (red. eləcə də digər döyüş bölgələrinin) müxtəlif bölgələrində tapılır. Yerdə 70 ildən çox yatırlar, lakin çox vaxt aktiv vəziyyətdə tapılırlar.

Mənbə: https://ecoportal.info/ekologicheskie-problemy-vojny/

Tərcümə edən: Rövşən Nəzərov