 |
| Sinqapurda Hava Limanı |
Müasir Canlı
Bağçalar : Yaşıl
Divarlar (Green Wall) (red. və ya Şaquli bağlar)
Şəhərləşmə
prosesinin sürətlə artması, açıq və yaşıl sahələrin azaldılaraq, düzgün olmayan
şəhərləşməyə səbəb olarkən, şəhər əhalisini də təbiətdən uzaqlaşdırmışdır. Artıq
şəhər ətrafında və mərkəzində olan aktiv və passiv yaşıl sahələr şəhər əhalisinin
gündəlik oksigen təlabatını ödəməməyə başlamışdır. Şəhərlərdə yaşıl sahələrin
daha da artırılması, təbiət ilə bütünləşdirilməsi və təbii sahələrin qorunması
dünya gündəmində yer alan önəmli məsələlərdəndir.
Şəhər əhalisinin
ən çox vaxt keçirdiyi sahələr – iş, yaşayış yerləri, parklar – yaşıl sahələrə
çevrilməlidir. Bu məsələnin həlli məqsədilə Avropa ölkələrində Yaşıl damlar (
Green Roof), Yaşıl divarlar (Green Wall) kimi fərqli üsublarda bağçalar
yaradılmaqdadır. Qədim sivilizasiyalarda görülən bu bağçalar artıq günümüzdə şəhər
həyatına keçid edərək onun bir peyzajı olmuşdur. Bu bağçalar müasir dövr ilə
uyğunlaşdırılaraq həm çöl həm də daxili məkanların dizaynının qurulmasında
istifadə edilir.
Tarixi. Yaşıl divarlar - şaquli istiqamətdə sərhədləndirilmiş
bir sahənin üzərində yaradılmış bitki örtüyü olaraq tanınır. Binaların ən üst
hissələrinin və divarlarının bütöv bitki ilə örtülməsi sayəsində hazırlanır.
Yaşıl divarlar fikri təxminən 2500 il əvvəl dünyanın 7 möcüzəsindən biri olan Babildə
ortaya çıxmışdır. Antik Babildə İmperator II Navuxodonosorun Midiya şahının
qızına - Semiramidaya olan sevgisinin bir göstəricisi olaraq bilinən bu nəhəng
şəhər – Babilin Asma Bağları modern yaşıl divarların atası sayılır.
 |
| Babilin Asma Bağçaları |
Miladdan əvvəl III – Miladdan sonra XVII yüzillikləri arasında Romalılar qəfəs bağçalar hazırlamış və bu divarlarda üzüm yetişdirmişlər. 1920-ci illərdə İngiltərə və Qərbi Amerikada evlərin və bağçaların üzərindəki dırmaşan bitkilər qəfəs olaraq bilinən vasitələrlə divarlara bərkidilirdi. 1988-ci ildə polad naqillərdən istifadə edilməyə başlamış və 1990-cı ilin əvvəllərində isə daha fərqli tipdə vasitələrdən istifadə olunmağa başlanılmışdır.
Yaşıl
Divarlar sahəsində peşakar olaraq tanınan insanlardan biri 1953-ci ildə Parisdə
doğulan fransız botanik Patrick Blanc-dır. 1982-ci ildən bəri Fransa Milli Elmi
Araşdırma Mərkəzinin üzvi olan Patrick tropik meşələrin florası sahəsində ixtisaslaşmışdır.
İlk yaşıl divarını 1986-cı ildə Parisdə yerləşən Elm və Sənaye Muzeyinin
binasında hazırlayan botanik bu günə kimi 250 – dən çox belə bağça yaratmışdır.
Bu bağçaların hazırlanmasının əsas təməli bir divar üzərində və torpaqsız bitki
yetişdirməyə dayanır.
 |
| Patrick Blanc |
Patrick gənclik
illərində akvariumu təmiz saxlayacaq bitki növlərini araşdırarkən bir sarmaşıq
növünə rastlayır. Bu sarmaşığın balıq nəcisi ilə torpaqsız böyüyə bildiyinin
şahidi olur. Sonrakı illərdə bitkilər üzərində daha çox araşdırma apararaq 2500
dən çox bitki növünün torpaqsız və az işıqlı ortamda, ağac və qayaların üzərində
sadəcə nəmdən istifadə edərək yetişə bildiyini
görərək bu bitkilərin yaşıl divarların hazırlanılmasında istifadə edilə biləcəyinə
qərar vermişdir. Həmçinin,
bir sənətkar olan Patrick ilk öncə kağıza çəkdiyi bağçaların flora və funasını
dəqiqliklə seçərək, bu divar ekosisteminin şəhərlə balanslaşdırmasını vacib
olaraq göz önünə qoyur. 1994-cü ildə qatıldığı Chaumont Bağça Festivalında
“Yaşayan Divarlar” adını verdiyi bu bağça konsepti çox bəyənilmiş və hər keçən
gün inkişaf etdirilərək günümüzə qədər gəlib çıxmışdır.
Özəllikləri. Bitkilər həyatımızın bir parçası olaraq son dərəcə
önəmli sərvətlərdir. Təbiətin və yaşılın ətrafımızda olması və dayanıqlığının
saxlanılması həmişə çətin problemlərdən olmuşdur. Şəhər aqlomerasiyasının sürətlə
artması hər keçən gün insanları daha çox bina arasında qalmağa məcbur edir. Son
illərdə bu problemin ən yaxşı həll yollarından biri yaşıl divarlardır. Landşaft
sektoruna yenilik gətirən yaşıl divarlar təbiət ilə texnologiyanın divarlarda
bütünləşdiyi dekorativ sistemdir. Hətta ən kiçik sahələrdə (məsələn; ev şəraitində),
əkin mümkün olmayan torpaqlarda belə bu üsuldan istifadə edilə bilər.
 |
| Patrickin hazırladığı Yaşıl Divar |
Şaquli şəkildə
olan bütün sahələrdə müxtəlif vasitələrlə bu bağçaların yaradılması mümkündür. Estetik
və vizuallıqla yanaşı ətraf mühitə bir çox faydalar təqdim edən yaşıl divarlar,
adam başına düşən yaşıllıq miqdarını artıraraq, binaların yayda sərinliyini,
qışda isə istiliyini təmin edir. Bildiyimiz kimi yaşıl bitkilər fotosintez
prosesində ciyərlərimizə çəkdiyimiz təmiz oksigen qazının təminatçısıdırlar.
Digər tərəfdən bu canlılar həmçinin istixana effektinin yaranmasının qarşısını
almaqla dünyamızı qlobal istiləşmədən qoruyur. Həmçinin, istifadə olunan bitkilərin
havadakı tozu və kiri təmizləməsi nəticəsində ətraf mühitin hava keyfiyyətini
artıraraq istilik və səs izolyasını tənzimləyir. Bu isə ekoloji cəhətdən əlverişli
və enerjiyə qənaət deməkdir.
Yaşıl
divarlar estetik baxımdan hər zaman insanların diqqətini çəkmişdir. Daxili məkanlara
gətirdiyi canlılıq və xoş görünüş nəticəsində insanlarda ruh yüksəkliyi yaradan
yaşıl divarların radiyasiya məruz qalan ofislərdə, restoranlarda, otel və
alış-veriş mərkəzlərində, yaşayış yerlərində və eləcə də çöl mühitində
quraşdırılması çox vacibdir. Səs-küyün qarşısını aldığına görə parklarda,
istirahət mərkəzləri ilə nəqliyyat yollarının arasında və s. kimi səs-küyün
yüksək olduğu yerlərdə quraşdırılması məsləhətlidir.
Azərbaycanda
Yaşıl divarlar.
Təəssüf ki, ölkəmizdə parklarda, ictimai-iaşə və s. yerlərində Yaşayan – Canlı
divarlara nadir hallarda rast gəlinir. Yalnız bəzi iş yerlərində,
restoranlarda, ticarət məkanlarında süni şəkildə divarlarda yerləşdirilmiş
bitkilər görə bilərik. Təbii ki, bu canlı bitkiləri heç vaxt əvəz edə bilməz.
Bu gün biz
yaşıl divarlara yalnız köhnə binaların, şəxsi həyət evlərinin divarlarında -
sarmaşan bitkilərə rastlaya bilərik. Yenə də yaşıl divarların ölkəmizdə
tanınması və sevilməsi üçün istirahət zonalarında – parklarda müxtəlif
dekorasiyalarda tətbiq olunmalıdır. Lakin sevindirici haldır ki, bu sahədə fəaliyyət
göstərən bir neçə şirkət mövcuddur ki, müştərilərinə müxtəlif növlərdə yaşıl
divarlar təqdim edirlər (Green, Ecopark MMC).
Müəllif: Nərmin Xanməmmədzadə
Ədəbiyyat
1. T.C.Millî Eğitim Bakanlığı, Tarım, Dikey Bahçeler,
Ankara, 2016
2. 168saat.com
Комментариев нет:
Отправить комментарий