Üzvi məzar kapsulları tabutları dəyişdirə bilər və məzar daşlarını ağaclara çevirə bilər!

Bu yumurta formalı biodeqradasiya oluna bilən məzar kapsulları siz öldükdən sonra bədəninizin yeni bir ağac “toxumu” olmasına imkan verir. 

Amerikalılar hər il ölüləri dəfn etmək üçün 4 milyon hektar “hardwood” meşəsini kəsirlər. Bədənimiz əvvəlcə konservasiya olunur, taxta və ya metal tabutlara yerləşdirildikdən sonra orta hesabla ildə təxminən 1 milyon qalon formaldehid ilə birlikdə geniş sahəli qranit məzar daşları ilə gömülürlər.

Digər münbit ABŞ torpaqları ilə birlikdə 1 milyon hektar ərazi istifadə edən bu qəbiristanlıqlar və ya “xatirə parkları” adətən həddindən çox suvarılmış və sintetik olaraq mayalanmış qazonlarla örtülmüşdür. 

Azərbaycan cəmiyyəti üçün “zibil”

Son dövrlər oxuduğum ən maraqlı kitablardan biri Həsən Quliyevin “Arxetipik azərilər: mentaliletin simalar” kitabı oldu. Kitab Azərbaycanda yaşayanların daha dəqiq desək, azərbaycanlıların sosial psixologiyasını, milli mental dəyərlərini, onun tarixi səbəbləri və cəmiyyətdəki təzahürünü göstərir. Kitab bu məsələyə hər hansı bir yenilik gətirməkdən çox, bildiyimiz şeyləri bizə söz olaraq gösətərir və bununla da cəmiyyətimizi kənardan izləməyə imkan verir. Arxetiplər haqda çox kitab olsa da Azərbaycandakı arxetiplər haqda kitabın azlığı kitabı həm dəyəerli, həm də primitiv edir. Bəlli məsələ ki, yazıçı özü ancaq öz gördüklərindən yazır və tez-tez bir çox şeyi nəzərə almadan nəticə çıxarır, səbəbləri araşdıranda müəyyən yanlışlıqlara yol verir. Eləcə də yazıçı özü burada məlumatlandırdığı qədər də cavabını tapmağı bizə buraxan suallar qoyur. Amma eyni zamanda, arxetiplər haqda alternativ kitab görmədiyim üçün (təxmin edirəm ki, heç yoxdur da) bir o qədər də dəyərlidir.

Hidroponika 1ci hissə

Hidroponika sistemindən istifadə edilərək
yetişdirilən pomidor sahəsi

Hidroponika (yun. hydor – su, pohos - iş) – bitkilərin süni mühitdə, torpaqsız becərilməsi deməkdir [1]. Bu zaman bitkinin kök sistemi bərk substrat (qida əhəmiyyəti olmayan) üzərində, suda, yaxud rütubətli havada (aeroponika) inkişaf edir. Bitkilər qidanı köklərini əhatə edən qidalı məhluldan alırlar. Burada bitkilər qida maddələrini asan mənimsəyir. Əkin substratı kimi qum, torf, perlit, kokopit (kakos palması qabığı), mineral yundan və ya gildən istifadə olunur. Hidroponik üsul bitkinin kök sisteminin öyrənilməsinə əsaslanır. Elm adamları uzun müddət yalnız kök sisteminin öyrənilməsinə vəsait xərcləyərək hidroponika texnologiyasını günümüzə gətirmişlər. Son illərdə ölkəmizdə hidroponika vasitəsilə becərmə üsluna maraq artmışdır. Bu becərmə üsulu ilə yaradılmış istixanaların sayı getdikcə artmaqdadır [2]. 

İqlim dəyişikliyi Antarktida qarını yaşıllaşdırır!

Alimlər ətraf mühitə olan  zərərin təsirindən narahatlıqlarını ifadə edirlər.

Bir qrup alim tərəfindən hazırlanan yaşıl yosunların iri miqyaslı xəritəsi Antarktikada bir ilkdir.

Antarktikada qar yaşıla çevrilir! Reuters xəbər agentliyinin məlumatına görə alimlər Antarktikada geniş yaşıl bölgə müşahidə etmiş və Antarktika yarımadasındakı bu hissənin iri miqyaslı xəritəsini hazırlamışlar. Yaşıl yosunların həddindən artıq çoxalması - yosun “çiçəkləməsi” - Antarktika qarının yaşıl rəngli olmasının ehtimal edilən səbəbi kimi tapılmışdır. 

İonlaşdırıcı şüalanma

Sirli ada baxmayaraq, ionlaşdırıcı radiasiya ətrafımızda daim mövcuddur. Hər bir insan həm süni, həm də təbii mənbələrdən müntəzəm olaraq onun təsirinə məruz qalır.

İonlaşdırıcı şüalanma nədir?

Elmi dillə desək, bu radiasiya bir maddənin atomlarını kənarlaşdıran enerji növüdür. İki forması mövcuddur - elektromaqnit dalğaları və ən kiçik hissəciklər. İonlaşdırıcı şüalanmanın ikinci adı da var, elə də korrekt deyil, lakin çox sadə və hər kəsə yaxşı tanışdır - radiasiya.

Kosmik tullantı

İnsan fəaliyyəti olduğu yerdə zibil mütləq görünür. Hətta kosmos da istisna olmayıb. İnsanlıq Yer kürəsinin orbitinə ilk uçan qurğular buraxandan sonra, ilbəil daha da ağırlaşan kosmik zibil problemi ortaya çıxdı. 

Kosmik tullantı nədir?

Kosmik tullantı dedikdə, antropogen mənşəli və Yer kürəsinə yaxın sahədə, heç bir tapşırıq yerinə yetirmədən mövcud olan bütün obyektlər başa düşülür. Daha sərt desək, vəzifələrini yerinə yetirmiş və ya planlaşdırılan fəaliyyətlərini davam etdirməyə imkanı olmayan kritik nasazlıq əldə etmiş uçan qurğulardır.

Təkrar emalın mənfi cəhətləri

Xülasə

   Məqalədə “Təkrar emal”ın insanlara, ətraf mühitə vurduğu mənfi təsirlərdən söhbət açılır. Həmçinin məqalədə “Təkrar emal”dan qurtulmağın yolları və müxtəlif ölkələrin təkrar emala qarşı mübarizə üsulları göstərilib. 

   Təkrar emal - yenidən dəyərləndirilə bilən tullantıların bir neçə kimyəvi və fiziki proseslərdən keçərək istehsal prosesinə qaytarılıb yeni məhsulun alınmasıdır. Bu prosesin yaranmasına ehtiyac müharibələrin başlaması ilə bağlı olaraq yarandı. Əsasən İkinci dünya müharibəsi illərində təbii sərvətlərə olan ehtiyacın artması ilə təkrar emala ehtiyac yarandı. İnsanlara əsasən metal və lif toplanılması ilə bağlı məlumat verilirdi. Təkrar emal prosesinə şüşə, kağız, alimünium, plastik, batareya, mühərrik yağları, akkumlyator, beton, təbii tullantılar, elektronik, dəmir, solvent tullantılar daxil olur.

Kvartalla abadlaşdırmanın 6 prinsipi

Son illərdə Moskva hakimiyyəti razılaşdı: mikrorayonların tikintisindən imtina etmək və kvartalla abadlaşdırma ənənələrini canlandırmaq lazımdır. Üstəgəl, "Metrium Group" tərəfindən edilən bir araşdırmaya görə, bu gün paytaxtda, xüsusən də kütləvi seqmentdə oxşar layihələr elə də çox deyil.

Paytaxtda kvartalla abadlaşdırma evlərin kütləvi tikilməsi dövrünün əvvəlinə qədər üstünlük təşkil etmişdir. "Stalin" proyektlərinin çoxu rahat həyətləri olan məhəllələr yaratdı və onlar məhz buna görə bu gün qiymətlidir. 

Əsas metropoliten memarı Sergey Kuzneçov kvartalla abadlaşmanın dirçəldilməsini fəal şəkildə təbliğ edir, "Planlaşdırma elə prinsiplərə cavab verməlidir ki, şəhərdə harada yaşamasından asılı olmayaraq hər bir insan normal, təmin olunmuş və inkişaf edən bir şəhər mühitində olmalıdır." deyə inanır. 

CİS nədir?

CİS-in (ingiliscə GİS) birmənalı qısa tərifini vermək çətindir. Coğrafi İnformasiya Sistemləri (CİS) ətrafımızdakı dünyaya yeni baxış üçün yaxşı fürsətdir. Əgər ümumiləşdirmələr və obrazlar olmadan desək, CİS real dünya obyektlərinin, habelə planetimizdə baş verən hadisələrin xəritələşdirilməsi və təhlili üçün müasir kompüter texnologiyasıdır. Bu vizual və coğrafi (məkan) analizin faydalarından istifadə edən, xəritənin təqdim etdiyi sorğu və statistik analiz kimi verilənlər bazaları ilə ənənəvi əməliyyatları birləşdirən texnalogiyadır. Bu xüsusiyyətlər CİS-i digər informasiya sistemlərindən fərqləndirir. Səbəbini anlamaq və buna zəmin yaradan əsas faktorları müəyyən etməklə, proqnozlaşdırma və analizlə əlaqəli, eləcə də, mümkün təsirlərini nəzərə almaqla strateji həlləri və hal-hazırki addımların nəticələri kimi geniş spektr problemlərin həllində unikal imkanlar yaradır.

Veqanizmin ətraf mühitə faydaları

Bir çox insanlar veqanizmin onların həyatındakı qida təsirini bilir, lakin onlar bu praktikanın ətraf mühit üzərində hər hansı bir dəyişiklik edə biləcəyini düşünməmiş ola bilərlər. Gəlin veqanizmin ətraf mühiti yaxşılaşdırması və qorumasının 6 ən önəmli cəhətinə baxaq.

      1.      Şirin su imkanlarını artırır

Siz bilirsinizmi yalnız 1 funt (0.45 kq) mal əti istehsal edərkən, istehsalın əvvəlindən sonuna qədər 2.400 qalon (1 ingilis qalonu= 1.20095 litr, 1 ABŞ qalonu= 0.832674 litr) su tələb olunur? Mal-qara digər canlılardan daha çox suya ehtiyac duyur və onlar qarşısını ala bilməyəcəyimiz çox miqdarda tullantı hazırlayaraq suyu çirkləndirir.  

Bakıda karantin dövründə ictimai nəqliyyat

Dünyada vəlvələyə səbəb olmuş koronavirus (COVID-19) infeksiyası dünyadakı səyahətlərə də öz gücünü göstərdi. Ölkələrarası təyyarə uçuşları dayandı, bir çox ölkə sərhədlərini bağladı, sərnişindaşıma minimuma endirildi. Azərbaycanın qonşu ölkələrində də oxşar addımlar atıldı. Gürcüstanda fövqəladə vəziyyət ilə əlaqədar olaraq bütün ictimai nəqliyyatın (şəhəriçi və şəhərlərarası) hərəkəti məhdudlaşdırıldı.

Alternativ enerji 3-cü hissə: Günəş enerjisi

Günəş enerjisi günəşdən gələn enerjini istifadəyə yararlı hala gətirmək üçün olan texnologiyadır.  Bu texnologiya 2011-ci ilə qədər qlobal enerji tələbatının yüzdə birindən daha azını istehsal etmişdir.

Bir çoxları kosmik gəmilərdə, damlarda və əl kalkulyatoru kimi əşyalarda olan fotovoltaik hüceyrələr (photovoltaic cells) və ya günəş panelləri ilə tanışdır. Bu hüceyrələr kompüter çiplərində olduğu kimi yarımkeçirici materiallardan təşkil olunub. Günəş işığı hüceyrələrə dəyərkən atomlarından ayrılmış elektronları hərəkətə gətirir. Elektronların hüceyrəyə axını nəticəsində elektrik enerjisi əmələ gəlir. Daha böyük miqyasda günəş istilik elektrik stansiyaları günəş enerjisini istilik mənbəyi kimi cəmləşdirmək üçün müxtəlif üsullardan istifadə edirlər. İstilik daha sonra buxar turbinini idarə etmək üçün suyun qaynadılmasında istifadə olunaraq, kömür və nüvə elektrik stansiyaları ilə eyni dərəcədə elektrik enerjisi istehsal etməklə minlərlə insanı elektrik enerjisi ilə təmin edir.

Şəhərlərin gözəlliyinin onların iqtisadi inkişafına təsiri

Manhattan High Line

Araşdırma nəticəsində müəyyən olunub ki, şəhərin gözəlliyi yeni iş və yaşayış yerlərinin cəlb olunmasına, eləcə də, yüksək təhsilli və zəngin əhalinin gəlməsi kimi müsbət təsirlər göstərir.

Yaraşıqlı və gözəl insanların daha çox pul qazanmağa meyilli olduqları və karyeralarında daha uğurlu olduqları fenomenini iqtisadçılar “gözəllik üstünlüyü” adlandırırlar. Bəs şəhərlər üçün də bu keçərlidirmi? İki şəhər iqtisadçısının araşdırması ilə razılaşsaq, bəli.

Termal çirklənmə

Termal çirklənmə ətraf mühitin fiziki çirklənməsinin bir növüdür. Təbii səviyyəni aşan temperatur səviyyəsinin artması ilə xarakterizə olunur. Bütün ekosistemə zərərli təsir göstərir.

Yaranma səbəbləri

Bir çox ərazilərin şəhərləşməsi nəticəsində qübbə görünüşə sahib "istilik qapağı" meydana gəldi. Bu növ çirklənmənin əsas mənbələri yüksək temperatura qədər qızdırılan havanın tullantıları ilə əlaqələndirilir. Ayrıca, isti su çirkab sularının su qəbuledicilərinə atılması hidrosferə mənfi təsir göstərir. İstilik çirkliliyinin şiddətli olması "İstixana effekti"nin yaranması ilə müşayət olunur.

Cəmiyyət üçün şəhərin kvartaldan kvartala yaxşılaşdırılması

ABŞ-dan olan Team Better Block qeyri-kommersiya təşkilatı, 2010-cu ildə qurulmuşdur, şəhər məkanı, küçə və yerli icma təhlükəsizliyi problemlərini taktiki urbanizm və "placemaking" layihələri vasitəsilə həll edir. Komanda yaşayış sahələrinin yenidən qurulması və yenidən planlaşdırılması üçün öz metodologiyasını hazırlamışdır və daim təkmilləşdirir. Bu günə qədər, Team Better Block portfelində ABŞ, Kanada, Avstraliya və digər ölkələrdə şəhər məhəllələrinin müvəffəqiyyətlə dəyişdirilməsi üçün 200-dən çox layihə hazırlamışdır. 2017-ci ildə Better Blokunun təşəbbüskarları və idarə edənləri Andrew Howard və Jonathan Bradick "Urban Forum Kazakhstan"-ın dəvəti ilə "Şəhərlər və İnsanlar" təhsil proqramının bir hissəsi olaraq Almatı və Astanaya dəvət olundular.

Dənizlərin çirklənməsi

Yerimizin səthi 65% dəniz və okean sularından ibarətdir. Su sahəsinin üstünlük təşkil etdiyinə görə Yer “mavi planet” adlanır. Dünyadakı bütün canlıların həyatında (və ümumiyyətlə həyatın yaranmasında) suyun rolunu danmaq olmaz. Okeanların vəziyyəti iqlimə birbaşa təsir edir və onun suları atmosfer yağışının əsas mənbəyidir və Yerin oksigeninin 50% -ni təşkil edir. Su ehtiyatları hər yerdə insanlar tərəfindən balıq və dəniz məhsullarının çıxarılması, malların daşınması, səyahət və s. məqsədi ilə istifadə olunur. Ən təhlükəlisi isə dəniz və okeanların tullantı üçün poliqon kimi istifadə olunmasıdır.

Okeanların iri miqyasına baxmayaraq, insan fəaliyyəti suyun təbii tərkibinə və dəniz həyatına təsir göstərmişdir. Xüsusilə, plastik, neft məhsulları və neft, sənaye çirkab suları kimi tullantıların davamlı çirklənməsi səbəbindən...

Teodolit - növləri, işləmə prinsipi, quruluşu və tətbiq sahəsi.

Optik teodolit

Teodolit üfüqi və şaquli bucaqları müəyyənləşdirmək üçün geniş yayılmış ölçü cihazıdır. Tikinti işlərində, geodeziya tədqiqatlarında və topoqrafik çəkilişlərdə istifadə olunur. Onun köməyi ilə, dəqiqələrlə (red. Bucaq dəqiqələri - dərəcənin 60 da 1 hissəsi olan həndəsi vahiddir. Eləcə də, saata uyğun olaraq onun da 60 da 1 hissəsi saniyə hesab olunur.) şaquli və üfüqi bucaqları müəyyən edə bilərsiniz. 

 Cihazın ayrı modifikasiyaları cihazın qabiliyyətini artıran və obyektlərə olan məsafəni təyin etmək üçün istifadə etməyə imkan verən uzaqlıq ölçən aparatla təchiz edilmişdir. Bu konstruksiya əsasında, əsas konfiqurasiyanın istifadəsinin daha az uğurlu olacağı müəyyən çəkiliş şəraitinə uyğunlaşdırılmış digər qurğular hazırlanmışdır.

Urbanizasiya anlayışı

Urbanizasiya şəhərin cəmiyyətin inkişafındakı rolunun artması, istehsalın bölüşdürülməsində və hər şeydən əvvəl əhalinin bölgüsündə, sosial-peşəkar, demoqrafik quruluşunda, həyat tərzində, mədəniyyətində və s. Dəyişiklikləri əhatə edən tarixi prosesdir. Urbanizasiya sosial və ərazi bölgüsünün tarixən qurulmuş formaları əsasında baş verən çoxşaxəli sosial-iqtisadi, demoqrafik və coğrafi bir prosesdir. Daha dar mənada desək, demoqrafik və statistik baxımdan, urbanizasiya şəhərlərin, xüsusən də böyük şəhərlərin böyüməsi, bir ölkədə, bölgədə və dünyada şəhər əhalisinin nisbətinin artmasıdır (əhalinin urbanizasiyası).